Alles over een postnatale depressie

Een postnatale depressie is een vorm van depressie die voorkomt bij vrouwen die pas bevallen zijn. Hoewel men vaak verwacht dat je na de geboorte van je kindje op een roze wolk zit, is dit lang niet altijd zo. Rond de 10% van de pas bevallen vrouwen krijgt een postpartum depressie. Zij voelen zich wekenlang somber en kunnen niet genieten. 

Dit artikel is geschreven in samenwerking met postpartum specialist Tilda Klumpenaar, onderdeel van de Mamaplaats Expert Poule. 

Wat is een postnatale depressie?

Een postnatale depressie, ook ‘postpartum depressie’ genoemd, is een depressie die optreedt binnen de eerste maanden na de geboorte van een kind. Het gaat verder dan de gebruikelijke ‘kraamtranen’ die veel vrouwen ervaren na de bevalling. Een postnatale depressie kan een grote impact hebben op het dagelijks leven van een moeder en het vermogen om voor de baby en zichzelf te zorgen.

Verschil kraamtranen en postnatale depressie

Een postpartum depressie is niet hetzelfde als de welbekende ‘kraamtranen’ of ‘baby blues’. Ongeveer 50 tot 80 procent van de pas bevallen vrouwen heeft hiermee te maken. Kraamtranen ontstaan door de hormoonschommelingen tijdens en na de zwangerschap. Je emoties raken hierdoor uit evenwicht en daardoor kun je last krijgen van huilbuien en sombere of gespannen gevoelens. Dit is een normale reactie van het lichaam en duurt maar kort. Het treedt op tussen de derde en tiende dag na de bevalling en is vaak binnen tien dagen weer over.

Bij een postnatale depressie is dit anders. Het sombere gevoel blijft, wordt erger of komt op een later moment heftiger terug.

Wat zijn de symptomen van postnatale depressie?

De symptomen van postnatale depressie kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen op emotioneel en fysiek vlak voorkomen. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Intense gevoelens van verdriet en wanhoop: je kunt je diep verdrietig voelen zonder duidelijke reden, dit kan leiden tot een gevoel van hopeloosheid.
• Extreme vermoeidheid: het verzorgen van een pasgeboren baby kan uitputtend zijn, maar bij postnatale depressie kan de vermoeidheid extreem zijn, zelfs als je genoeg slaapt.
• Verlies van interesse of plezier: je kunt je onverschillig voelen ten opzichte van dingen waar je vroeger van genoot, zelfs in de aanwezigheid van je baby.
• Veranderingen in eetlust: je kunt merken dat je eetlust verandert, of het nu gaat om een afname of toename.
• Angst en rusteloosheid: je kan last hebben van angst, rusteloosheid en paniek, waardoor het moeilijk is om te ontspannen.
• Problemen met slapen: je kunt moeite hebben met in slaap vallen, doorslapen of juist te veel slapen.
• Gevoelens van schuld en waardeloosheid: je kunt je schuldig voelen over je vermogen om voor je baby te zorgen en jezelf als waardeloos beschouwen.
• Dwanggedachtes: je kunt last hebben van (ongewilde) dwanggedachtes. Dit kunnen gedachtes zijn over jezelf of je baby iets aandoen. In de meeste gevallen doet een moeder haar kind niets aan, maar het is beangstigend om die gedachten te hebben.
• Hechtingsproblemen: je kunt je niet hechten aan je baby.

Iedere vrouw is verschillend en de symptomen van een posrtpartum depressie kunnen per persoon anders zijn.

Postnatale depressie en suïcidaliteit

Net als bij een reguliere depressie kunnen sommige vrouwen met een postpartum depressie last hebben van terugkerende gedachten aan de dood. Deze gedachten kunnen zo intens zijn, dat ze geloven dat zijzelf of de baby er beter van zouden zijn om niet meer te leven. Soms kunnen er ook dwangmatige agressieve gedachten opkomen, zoals de baby van de trap laten vallen of het hoofdje met een kussen bedekken, terwijl ze dit eigenlijk niet willen doen.

Als je jezelf of iemand in je omgeving hierin herkent, schakel dan direct professionele hulp in. Je kunt bijvoorbeeld contact opnemen met 0800-0113 of gebruik maken van de chat op www.113.nl.

Verschil postnatale depressie en postnatale psychose

Hoewel postnatale depressie en postnatale psychose beide psychische aandoeningen zijn die na de bevalling kunnen optreden, zijn er grote verschillen tussen de twee.

Een postnatale psychose is een ernstige psychiatrische aandoening die zeldzamer is dan postnatale depressie. Het wordt gekenmerkt door symptomen zoals hallucinaties, wanen, verwardheid en extreme stemmingswisselingen. Vrouwen met postnatale psychose kunnen het contact met de werkelijkheid verliezen en kunnen een gevaar vormen voor zichzelf of hun baby.

Een postnatale depressie kan worden behandeld met therapie, medicatie en ondersteuning, terwijl voor postnatale psychose vaak een ziekenhuisopname en intensieve psychiatrische nodig is.

Oorzaken van een postnatale depressie

Een depressie na de bevalling heeft niet één duidelijke oorzaak. Vaak ontstaat het door een combinatie van verschillende factoren. De volgende dingen kunnen een rol spelen bij het krijgen van een postnatale depressie.

• Hormonale veranderingen
  Tijdens de zwangerschap ondergaat het lichaam van een vrouw grote hormonale veranderingen. Na de bevalling dalen de niveaus van de hormonen oestrogeen en progesteron snel. Deze daling kan invloed hebben op de stemming en emoties van een vrouw. In sommige gevallen kan dit bijdragen aan het ontstaan van postnatale depressie.
  
• Verkeerd evenwicht in vitamines en mineralen
  Wanneer het evenwicht in vitamines en mineralen in je lichaam niet goed is, kan dat leiden tot sombere gedachtes. Dit geldt vooral bij een tekort aan vitamine B6, B12, zink en ijzer.
• Emotionele en fysieke stress
  De geboorte van een kind kan zowel emotionele als fysieke stress met zich meebrengen. Plots heb je de volledige zorg over een pasgeboren baby en daarnaast heb je als moeder zelf ook behoeftes. De vermoeidheid, slapeloosheid en het gebrek aan persoonlijke tijd kunnen leiden tot het ontstaan van postnatale depressie.
• Voorgeschiedenis van depressie of angst
  Vrouwen met een voorgeschiedenis van depressie of angst lopen een groter risico op het ontwikkelen van postnatale depressie.
• Erfelijke aanleg
  Wanneer depressie vaker voorkomt in je familie, is het risico op een depressie na je zwangerschap groter. Ook is de kans groter dat de depressie bij een volgende bevalling terugkomt.
• Sociale- en omgevingsfactoren
  Ook sociale- en omgevingsfactoren kunnen een rol spelen. Soms heeft een postnatale depressie ook te maken met onverwerkte ervaringen in het verleden. De zwangerschap, bevalling of het moederschap kan dit omhoog halen. Ook maatschappelijke normen en ideeën over hoe het moederschap eruit zou moeten zien, kunnen leiden tot extra druk en stress.

Behandeling van een postnatale depressie

Vermoed je dat je een postpartum depressie hebt? Maak dan een afspraak bij de huisarts of vraag hulp aan je verloskundige. De behandeling van postnatale depressie bestaat meestal een combinatie van therapie, medicatie en ondersteuning.

• Therapie
  Therapie en praten met een deskundige helpt om negatieve emoties aan te pakken. Dit kan met een psycholoog, praktijkondersteuner GGZ of via een zelfhulpgroep. Je krijgt uitleg over wat een depressie is en leert hoe je hiermee om kan gaan. Ook leer je hoe je een negatieve manier van denken omzet in een positieve manier van denken.
• Kalmeringsmiddelen en antidepressiva
  In sommige gevallen kan medicatie worden ingezet om de behandeling te ondersteunen. Zo kun je tijdelijk kalmeringsmiddelen krijgen. Dit kan slaapproblemen, angstgevoelens, onrust en spanning minder maken. Kalmeringsmiddelen werken gelijk en je voelt je direct rustiger.
• Antidepressiva werken niet meteen.
  Na ongeveer vier tot zes weken worden de klachten minder. Hoewel je bij de meeste antidepressiva gewoon borstvoeding kan blijven geven, zijn er ook gevallen waarin dit niet goed samen gaat. Je gebruikt deze medicijnen op z’n minst vier tot zes maanden.
• Vitamines, mineralen en hormonen
  Een verkeerd evenwicht in vitamines en mineralen kan leiden tot sombere gedachtes. Dit geldt vooral bij een tekort aan vitamine B6, B12, zink en ijzer. Artsen kunnen bloedprikken om te kijken of je tekorten hebt. Mocht dat zo zijn, dan helpt het om gezond en afwisselend te eten. Daarnaast kun je vitamines en mineralen bijslikken. Zijn je hormonen flink uit evenwicht? Dan kan ervoor gekozen worden om hormonen toe te dienen, bijvoorbeeld oestrogeen.
• Ondersteuning
  Naast bovenstaande hulpmiddelen is het ook belangrijk dat vrouwen voldoende ondersteuning krijgen van hun partner, familie en vrienden. Ondersteuningsgroepen zijn groepen waar vrouwen met soortgelijke ervaringen elkaar kunnen steunen en begrijpen. Met de juiste behandeling verdwijnt een postnatale depressie meestal binnen een paar maanden. Het is belangrijk om niet te vroeg te stoppen met de behandeling, ook niet wanneer je je beter begint te voelen. Dit kan leiden tot een terugval.

Kan postnatale depressie vanzelf overgaan?

Hoewel een postpartum depressie in sommige gevallen vanzelf verbetert, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken. Zelfs als je denkt dat je je beter voelt, is het belangrijk om te blijven praten met een therapeut. Zo voorkom je een terugval en zorg je voor een gezond herstel. 

Hoe om te gaan met postnatale depressie? Tips van een expert!

Speciaal voor Mamaplaats heeft Tilda haar beste tips om om te gaan met een postpartum depressie op een rij gezet.

Tilda vertelt: "Als je niet op een roze wolk zit, voel je je vaak somber, onzeker, angstig en pieker je veel. Komt het ooit wel goed? Hoe lang gaat dit nog duren? Hoe kom ik hier vanaf? Dit zijn veel vragen die ik hoor in mijn praktijk. Het is daarom heel belangrijk dat je erover gaat praten. In eerste instantie met je partner, je inner circle, vrienden, familie, etcetera. Blijf er vooral niet alleen mee rondlopen, dan wordt het nare gevoel vaak erger en werk je eenzaamheid in de hand. 

Vraag daarnaast ook om hulp, zodat je af en toe even bij kan tanken. Ga alleen, zonder je kindje, op stap als dat lukt. Of probeer bij te slapen terwijl opa of oma op je baby past. Merk je dat je negatieve gedachtes steeds erger worden en krijg je ook last van instrusies? Ga dan op zoek naar professionele hulp in de vorm van een therapeut, coach of psycholoog. Hoe langer je hiermee rond blijft lopen, hoe langer het duurt voordat je je weer beter gaat voelen. Als ik een moeder in mijn praktijk zie die zes weken postpartum bij mij komt, is deze mama veel sneller op het positieve pad, dan wanneer een moeder pas na zes maanden bij mij komt. Je hoeft dit niet alleen te doen, lieve mama, echt niet!"

Tips voor de omgeving

Tilda: "Ga het gesprek aan met de betreffende mama en wees open naar haar toe. Meestal zitten de 'geen roze wolk'-moeders niet te wachten op tips, vaak is een luisterend oor al voldoende. Wees begripvol en oordeel niet over wat ze je vertelt. Reageren met warmte en empathie is hierbij heel belangrijk. De depressieve moeder stelt zich enorm kwetsbaar op. Veel moeders schamen zich enorm voor wat ze denken en voelen. Hoe liever jij reageert, hoe fijner dat voor hen is. Je kan ze wijzen op bepaalde websites van experts of Instagram-pagina’s die hierover posten. Hier kan ze steun en herkenning vinden.

Kan postnatale depressie terugkeren bij een volgende zwangerschap?

Ja, vrouwen die eerder postnatale depressie hebben ervaren, lopen een groter risico op het ontwikkelen van postnatale depressie bij een volgende zwangerschap. Ongeveer 60 procent van de vrouwen die een postnatale depressie hebben gehad, krijgt opnieuw klachten bij een volgende zwangerschap.  Heb je na een eerdere zwangerschap een postnatale depressie gehad? Bespreek dit dan altijd met je verloskundige of gynaecoloog. Zij helpen je om een postnatale depressie bij je volgende zwangerschap te voorkomen.

Praten over je mentale gezondheid tijdens én na je zwangerschap kan niet alleen jezelf, maar ook andere (aanstaande) moeders helpen. Onderstaande TedX Talk is een voorbeeld van waarom we het taboe van postpartum depressie moeten doorbreken.

Ken jij of ben jij iemand die te maken heeft gehad met een postnatale depressie? Reageer ook!