Mijn kind heeft nachtangsten, wat kan ik doen?

Je staat op het punt om naar bed te gaan wanneer je je kind plots hard hoort gillen en slaan. Wanneer je zijn slaapkamer binnenloopt, zie je hem rechtop in bed zitten met zijn ogen open. Als je hem probeert te troosten en vraagt wat er is, stribbelt hij tegen en reageert hij niet. Je schrikt en voelt je radeloos... 

Het kan goed zijn dat je kind last heeft van nachtangst. Wat kun je doen? In dit artikel vertellen we je hier alles over:

• Wat is een nachtangst?
• Hoe ontstaan nachtangsten?
• Het verschil tussen een nachtmerrie en nachtangst
• Heeft mijn kind last van nachtangsten?
• Wat kan ik doen als mijn kind nachtangsten heeft?
• Hoe kan ik nachtangsten bij mijn kind voorkomen?
• Wanneer moet ik hulp zoeken?

Wat is een nachtangst?

Nachtangst, pavor nocturnus, nachtelijke terreur, night terror: het zijn verschillende benamingen voor hetzelfde verschijnsel.

Een nachtangst is een slaapprobleem dat veel voorkomt bij peuters en kleuters. Zo'n 35% van de kinderen heeft af en toe last van nachtangsten. Peuters hebben vaak last van aanvallen (één of meerdere keren per week). Bij oudere kinderen is dit meestal minder vaak (één of meerdere keren per maand).

Een nachtangst bij je kind komt vooral als hij net in slaap is gevallen, tot ongeveer drie uur na het slapen. Vaak komt het steeds op hetzelfde tijdstip terug. 

Je kind krijgt in zijn slaap een aanval waarbij hij gaat gillen en bang is. Het lijkt alsof je kind wakker is, maar dat is niet zo. Het kan zijn dat je kind praat of onverstaanbaar brabbelt.

Hoe ontstaan nachtangsten?

Wat de oorzaak van nachtangst is, is niet precies bekend. Net zoals slaapwandelen hebben nachtangsten waarschijnlijk iets te maken met de diepe non-remslaap. Er wordt gedacht dat het ontstaat wanneer een deel van de hersenen uit een hele diepe slaap wordt gewekt, terwijl een ander deel blijft slapen. 

Sommige factoren kunnen nachtangst triggeren. Denk aan: slaaptekort, spanning, reizen, ziekte, ontwikkelingssprongen... Wanneer de hersenen verder rijpen en er een goed slaappatroon wordt ontwikkeld, verdwijnen de night terrors vanzelf. Sommige kinderen die last hebben gehad van nachtangst gaan slaapwandelen als ze groter zijn.

Wat in ieder geval zeker is, is dat nachtangsten niet worden veroorzaakt door enge dromen. Het is dus ook niet hetzelfde als een nachtmerrie. Wat is precies het verschil tussen een nachtmerrie en nachtangst en hoe herken je het?

Het verschil tussen een nachtmerrie en nachtangst 

Uit eigen ervaring weet iedere ouder wat een nachtmerrie is. Een nachtelijke terreur is daarentegen veel minder bekend. Wat zijn de verschillen tussen deze twee?

Nachtmerries komen voor tijdens de REM-slaap, die plaatsvindt in het tweede deel van de nacht of in de vroege ochtend. Nachtangsten ontstaan juist tijdens de non-remslaap. Dit is vaak vroeg in de slaap; zo’n 1 tot 3 uur nadat je kind in slaap is gevallen.

Nachtmerries zijn enge dromen die kinderen zich de volgende ochtend vaak kunnen herinneren. Bij een nachtangst herinneren kinderen zich niets van de aanval.

Na een nachtmerrie komen kinderen vaak moeilijk in slaap, omdat ze nog angstig zijn. Ze willen getroost worden door de ouder(s) en moeten gerustgesteld worden om weer verder te kunnen slapen. Bij nachtangst is je kind bijna niet te troosten. Pogingen je kind vast te houden, kunnen averechts werken. Je kind kan nog meer overstuur raken. Soms weert je kind je ook actief af.

Als je kind last heeft van een nachtmerrie, kan je hem vaak wakker maken. Bij een nachtangst lijkt het alsof je kind wakker is, maar dat is niet zo.

Heeft mijn kind last van nachtangsten?

Hoe herken je een nachtangst / nachtelijke terreur bij je kind? Hier volgen een aantal belangrijke kenmerken van een nachtangst. Je kind:

• zit plots rechtop in bed
  
• huilt, gilt of krijst
• is boos en bang
• maakt onrustige bewegingen, is aan het slaan of schoppen
• heeft een snellere ademhaling en verhoogde hartslag
• is aan het zweten
• laat zich niet troosten
• heeft zijn ogen geopend, maar is niet wakker.

Een aanval kan een paar minuten tot wel een uur duren. Ook kan het van het ene op het andere moment weer stoppen. 

Wat kan ik doen als mijn kind nachtangsten heeft?

Voor zowel ouder als kind kunnen night terrors geen pretje zijn. Als ouder voel je je al snel machteloos. Lees bijvoorbeeld hier het persoonlijke verhaal van Stefani: "Weet jij hoe het is om dichtbij, maar hulpeloos gescheiden van je kind te staan, terwijl hij of zij het 's nachts van schijnbare afschuw uitschreeuwt? Wij helaas wel..."

Wat kun je het beste doen als je kind een aanval heeft?

Toch is het belangrijk om je kind niet wakker te maken! Dit kan averechts werken en de aanval verergeren of verlengen. Kinderen die wakker worden zijn verward, waardoor het langer duurt voordat ze rustig zijn en verder kunnen slapen.

Ook troosten werkt meestal niet, doordat er niet tot nauwelijks contact mogelijk is. Je kind weert zich vaak af. Het meest verstandige is om je kind met rust te laten.

Heel belangrijk is dat je de omgeving waarin je kind zich bevindt tijdens het slapen, veilig is. Haal scherpe voorwerpen weg en denk eraan om traphekjes te installeren. 

Tot slot: blijf bij je kind tot hij weer rustig slaapt. Probeer zelf rustig te blijven. Vind je dit moeilijk? Probeer dan stil naast je kind te zitten en op een kalme toon tegen hem te praten. Dit kan helpen om hem rustig te krijgen.

Hoe kan ik nachtangsten bij mijn kind voorkomen?

Helaas is er geen behandeling tegen night terrors. Mocht jouw kind vaak last hebben van aanvallen, dan kun je een aantal dingen proberen om erachter te komen wat de oorzaak van de nachtangst is:

• Houd bij op welk tijdstip je kind in slaap is gevallen en hoe laat de nachtangst begint. Zo kun je een patroon ontdekken. Heeft jouw kindje steeds rond hetzelfde tijdstip een aanval? Maak hem dan wakker vóórdat de aanval begint.
• Zorg voor een vast slaapritme en een ontspannend slaapritueel. Soms kan het inbouwen van rust voor het slapengaan ervoor zorgen dat je kind rustiger slaapt.
• Voorkom spanning of stress bij je kind. Zijn er veel veranderingen gaande in het leven van jouw kind? Blijf betrokken bij wat er speelt.
• Laat je kind niet te laat opblijven en zorg overdag voor voldoende rust. Zo voorkom je oververmoeidheid. 

Wanneer moet ik hulp zoeken?

Nachtangsten zijn in principe onschuldig en zullen vanzelf verdwijnen. Maak je je toch zorgen over je kind, omdat hij erg vaak of langdurig last heeft van aanvallen? Neem dan contact op met de huisarts. 

Heeft jouw kind last van night terrors? Hoe ga je hiermee om?