Seksuele voorlichting geven: zó doe je dat!

Waarom seksuele opvoeding?

Seksualiteit is niet alleen seks, maar het omvat ook liefde, verliefdheid en bijvoorbeeld geaardheid. Een goede en open sfeer rondom het onderwerp is belangrijk, zelfs als je kind nog jong is. Door hierover te praten, leert je kind dat het bij jou terecht kan met vragen of problemen. Je laat zien dat praten over seks en liefde gewoon is, waardoor je kind beter over wensen en grenzen kan communiceren.

Kinderen die op een positieve manier over seksualiteit kunnen praten met hun ouders, ervaren later minder problemen op dit gebied en zijn meer tevreden over hun seksuele relaties dan kinderen die hier niet met hun ouders over kunnen praten, of waarbij het als negatief/ongemakkelijk wordt gezien. Praten over seksualiteit maakt kinderen en jongeren weerbaarder tegen seksuele intimidatie en seksueel misbruik.

Daarnaast zien kinderen en jongeren van alles in de media over seksualiteit. Soms is dit onjuiste informatie, die ze op eigen wijze interpreteren. Als ouder kun je je eigen normen en waarden meegeven. Door te laten zien hoe je als ouder met dingen omgaat, ben je een voorbeeld voor je kind. Denk altijd goed na over wat je hem of haar mee wil geven.

Seksuele ontwikkeling vanaf de geboorte

Wist jij dat de seksuele ontwikkeling van je kind al begint bij de geboorte? Je kind is vanaf de geboorte een seksueel 'wezen', dat seksualiteit op zijn of haar eigen manier beleeft. Als we het hebben over kinderseksualiteit, gaat het over de gevoelens die kinderen ervaren als ze hun eigen lichaam en dat van anderen ontdekken. 

Tussen het tweede en derde levensjaar ontwikkelt je kind zijn of haar eigen identiteit. Dit gaat gepaard met de nodige vragen en aanrakingen. Je kind ontdekt wat er allemaal met het lichaam kan, hoe het voelt en wat prettig is en niet. Hier wordt nog geen seksualiteit aan gekoppeld. Zij zien het als hun lichaam ontdekken, net zoals neuspeuteren daarbij hoort.

Tip: door je kind de ruimte te geven, kan het spelenderwijs zijn eigen lichaam en gevoelens ontdekken.

Vragen van je kind

Vroeg of laat zal je kind nieuwsgierig raken en vragen stellen. "Waar kom ik vandaan?" "Hoe komt een baby in de buik?" Dit soort vragen kun je gebruiken als aanleiding om te praten over seksualiteit. Seksuele voorlichting is niet zozeer één gesprek, maar eerder het geven van informatie op verschillende momenten, waarbij je de vragen van je kind als opening kunt gebruiken. 

Sommige kinderen zijn minder open en zullen minder snel vragen stellen. Als je kind er niet zelf over begint, kun je situaties uit het dagelijks leven gebruiken om het gesprek aan te gaan. Lisa heeft twee moeders, hoe zit dat? Ook kun je bijvoorbeeld verwijzen naar televisieprogramma's of boeken. 

Wat zeg je?

Wat zeg je precies als je in gesprek gaat over seksualiteit? Wees open, duidelijk en eerlijk en zeg waar het op staat. Vertel zonder schaamte, op die manier voorkom je dat je kind denkt dat het lichaam iets raars is wat verborgen moet blijven. Je hoeft niet meteen alles te delen, kijk goed naar het niveau van jouw kind. Check hiervoor ook onze tips hieronder!

Onthoud dat jij zelf het voorbeeld geeft. De manier waarop ouders met elkaar en anderen omgaan, is een voorbeeld voor jou kind over hoe het zich hoort te gedragen. Wordt er naar jouw mening gevraagd? Geef die dan, maar leg ook uit dat andere mensen een andere mening kunnen hebben. 

Natuurlijk is het niet erg als je ergens geen antwoord op weet. Vertel je kind in dat geval dat je het antwoord opzoekt en er later op terugkomt.

Seksuele voorlichting: tips per leeftijd

Bij jongere kinderen geef je andere voorlichting dan bij oudere kinderen. Daarom hebben wij enkele tips per leeftijd. Dit is een richtlijn, kijk en luister goed naar de behoefte van jouw kind om erachter te komen waar het aan toe is. 

0 tot 3 jaar

Bij kleine kinderen kun je het fysieke verschil tussen jongens en meisjes uitleggen. Benoem de lichaamsdelen. Gebruik termen waar jij je prettig bij voelt. Bespreek met je partner welke termen je gebruikt, zodat hier geen verwarring over ontstaat. 

4 tot 10 jaar

Als je kind nog jong is, kun je vertellen dat jij en je partner het fijn vinden om elkaar te knuffelen en zoenen. Wanneer je kind ouder wordt, kun je steeds meer informatie delen. Tegen de tijd dat je kind tien jaar is, moeten de basics bekend zijn. 

10 tot 11 jaar

Geef op deze leeftijd uitleg over de fysieke veranderingen die je kind te wachten staan in de puberteit. Je hoeft dit niet allemaal zelf uit te leggen, maar kunt bijvoorbeeld een boek kopen. 

Vanaf 11 jaar

Aan het begin van de puberteit geef je je kind preventieve voorlichting. Je vertelt hoe belangrijk veilig vrijen is en welke vormen van anticonceptie er zijn. Dit is bedoeld om je kind voor te bereiden op de eigen seksuele ervaringen.

Vergeet de aangename kant niet!

Vergeet vooral niet de aangename kant van seks te bespreken met je kind. Seksuele voorlichting is veel meer dan alleen waarschuwen voor de gevaren van seks. Dit kan zelfs een averechts effect hebben. 

Lees ook: TIPS - hoe bespaar je met kids op gas en energie?

Kijktip: in de video hieronder geeft